Botaniksel olarak kahve, yaprakları dökülmeyen bodur bir ağacın meyvesinin çekirdeğidir. 10 feet (3 m) yüksekliğe ulaşabilmektedir. Hasat metodlarını kolaylaştırmak için devamlı budanmaktadır. Kahve ağaçları, deniz seviyesi ile 6.000 feet (2.000 m) yükseklikler arasında yetiştirilir. Global lokasyonu ise Yengeç Dönencesi ile Oğlak Dönencesi arasındadır.
Kahve ağaçları, sert yeşil meyvalar üretmekte olup olgunlaştıktan sonra rengi açık kırmızıya dönüşmektedir. Kahve, kırmızı kahve meyvasının içindeki sert, yeşil, parlak ve çifter adet olarak bulunan kahve çekirdeklerinden üretilmektedir.Aile Rubiaceae, cinsi ise Coffea’dır. Çok sayıda Coffea türü varsa da, ekonomik anlamda iki tanesi önemlidir: Coffea arabica (Arabica) ve Coffea canephora (Robusta).
Kahve ağacı Arabistan Yarımadası kökenlidir. Ağacın normal boyu 8-10 metreyi bulabilirse de, üretim teknikleri nedeni ile genellikle 2-3 metreye kadar büyümesine izin verilir. Yaprakları sürekli yeşildir.
Yetişmesi için tropikal bölge, volkanik zemin, orta derece nem gibi özellikler gerekir. Don’a karşı duyarlı bir ağaçtır. Genellikle yağmurun hemen ardından ağaçlar beyaz renkli, kısa ve yoğun kokulu çiçeklerini açarlar. bu çiçeklerin ömrü sadece birkaç gündür. Coffea arabica otogam iken, Coffea canephora için polinasyon gerekir. Fertilize olan çiçekten kahve yemişi gelişir.
Bu yemiş 1,5 cm. büyüklüğünde, yuvarlak ve başlangıçta yeşil renklidir. Olgunlaştıkça rengi kırmızı’ya dönüşür ve esas kullanılan kırmızı renkli yemişlerdir. Kalın bir kabuğa sahip bu yemişin içinde çekirdek vardır. Kahvenin elde edildiği kısım bu çekirdektir.
Çekirdeğin üzerini parşomen adı verilen beyazımsı bir zar kaplar ve bunun altında da ikinci bir gümüş zar adı da verilen bir tabaka vardır. Bu tabakaların içerisinde ise, kahve çekirdeği yer alır. Hemen her zaman bir yemiş, iki çekirdek taşır. Çekirdekler yeşil renklidir. Kahve bu çekirdeklerden elde edilir geri kalan ise atılır. Yemişlerin rengi kırmızı olunca olgunlaşmış demektir ve bozulmadan toplanmalıdır. Bu toplama işlemi çeşitli yöntemlerle yapılırsa da, en iyi ama en zahmetli yöntem elle toplamadır.
Arabica ve Robusta
Arabica, dünyada en yaygın kahve ağacıdır. Arabica ağaçlarından kahve meyvası toplanması işlemi ağaçların 5 yıllık bir periyotta olgunlaşması için beklendikten sonra yapılmaktadır.
Arabica, yetişmesi daha zor, parazitlere ve ısıya daha dayanıksızdır. Ancak elde edilen ürün daha kaliteli olduğu için yaygın olarak yetiştirilmektedir. Robusta daha nemli, sıcak bölgelerde de yetiştirilebilir ancak ürünü daha kalitesizdir. “Gold” adı altında satılan kahveler genellikle Arabica’dan yapılır. Genellikle alışkın olmayan bir göz, bu iki kahve ağacının çekirdeklerini birbirinden ayırd edemez. Aralarındaki en önemli fark ise Arabica çekirdekleri %1-2, Robusta çekirdekleri ise % 2-5 kafein içerirler. Ayrıca Robusta daha asidik olup, sindirimi daha zordur. İçimleri açısından ise, Arabica daha hafif ve aromatik iken, Robusta daha acımsı ve daha az lezzetlidir.